Zakładamy plantację winorośli

Krzewy winorośli rozwijają bardzo rozwinięty system korzeniowy, korzenie potrafią sięgać nawet do 8 metrów w głąb. Podłoże powinno mieć więc dobrą strukturę i być bogate w składniki pokarmowe. Gleba powinna być głęboka, gliniasto-piaszczysta, o większej pojemności wodnej. Podłoże podmokłe, torfowe i ilaste nie nadaje się do uprawy winorośli i na nim nasze krzewy będą rosły źle. Jeśli sadzenie krzewów ma się odbyć wiosną, obszar musimy przygotować jesienią rok wcześniej. Usuńmy chwasty, stare rośliny, korzenie, wyrównajmy teren. Użyźnijmy i spulchnijmy glebę.

W uprawie amatorskiej najlepsze będą nawozy naturalne: obornik, nawozy zielone lub kompost. Doskonały będzie przefermentowany obornik, np. suchy obornik bydlęcy, w dawce 8-10kg/m². Zamiast obornika możemy również zastosować kompost w ilości 10-15 kg/m². Doskonałe będą również nawozy zielone. Saradela, czy łubin przyorane na nawóz przed posadzeniem krzewów, będą mieć nie mniejszą wartość nawozową niż obornik, a sięgające głęboko, nawet do 4-5 metrów w głąb, korzenie roślin motylkowych, wpłyną korzystnie na strukturę i poprawią warunki powietrzne gleby. Nie mając nawozów naturalnych możemy stosować nawozy mineralne. Najwygodniejsza będzie wieloskładnikowa mieszanka ogrodnicza w ilościach ok. 10 dag/m² na glebach lekkich oraz do 20 dag/m² na glebach ciężkich. Pamiętajmy o głębokim przekopaniu każdego nawozu.

Najwłaściwszym krokiem w wyborze odpowiedniej sadzonki będzie bez wątpienia zakup profesjonalnie przygotowanej rośliny. Te spotykane w handlu są sadzonkami kopanymi z nagim systemem korzeniowym albo sadzonkami hodowanymi w pojemniku. Zdarzyć się może jednak miłość od pierwszego wejrzenia do rosnącej u znajomego, znakomitej, nieznanego pochodzenia, odmiany winorośli. Winorośl rozmnaża się jednak dość prosto. Wiosną lub latem należy przycisnąć kawałek pędu do ziemi i odczekać około 2 miesięcy, następnie należy odciąć pęd i zaczekać około dwóch tygodni, potem wykopać go i sadzonka gotowa. Jeżeli pędy nie dotykają ziemi, możemy nasypać ziemi do wiadra, postawić je na podwyższeniu i również przycisnąć gałązkę. Z kolei zimą, w lutym i marcu tniemy pędy po 3 oczku, pąku, z którego wyrosną młode pędy i liście, pamiętając jak rosły. Wkładamy je na około 1 miesiąc w wodę, zawsze tak jak rosły, tzn. zawsze tą niżej uciętą końcówką. Wodę zmieniamy co tydzień. Kolejnym krokiem będzie przełożenie naszej sadzonki do doniczki, pędy nie muszą mieć korzeni. Na stanowisko wysadzamy ją w kwietniu bądź maju, w zależności od temperatury.

Przystępując do sadzenia wykopmy dołki o szerokości 30-40cm i głębokości o 15-20cm większej niż długość sadzonki. Zagęszczenie na plantacji nie powinno przekraczać 1 rośliny/m². Przy dołkach, od strony północnej, wbijmy paliki, dno dołka zaprawmy kompostem lub obornikiem, w ilości nie większej niż 2kg. Na obornik nasypmy kilkucentymetrową warstwę wierzchniej ziemi (humusu), uformujmy ją w kształt kopca i na niej dopiero umieśćmy przyciętą krótko sadzonkę. Sadzonkę należy przyciąć, pozostawiając na niej 2 wyraźne, dolne pąki. Jeżeli sadzonka posiada dwa lub trzy przyrosty, należy na dwóch najgrubszych pozostawić po jednym pąku, a najsłabszy wyciąć w całości. Na sadzonce powinny zostać nie więcej niż 2, 3 dobrze wykształcone pąki. Korzenie winorośli powinniśmy rozmieścić równomiernie na kopczyku, a dołek zasypać ziemią do połowy głębokości.

W przypadku sadzenia wiosennego, do dołka winniśmy nalać ok. 5 litrów wody. Po jej wsiąknięciu, zasypmy dołek do końca, a nad wystającą częścią sadzonki usypmy pięciocentymetrowy kopczyk ziemi. Sadząc jesienią, nie przycinamy sadzonek, nie wlewamy wody do dołka, a jedynie nad sadzonką usypujemy kopczyk o wysokości 30cm. Przycinanie sadzonki wykonujemy wiosną, po rozgarnięciu kopca, pozostawiając 2-3 pąki i usypując nad sadzonką niski kopczyk (podobnie, jak to ma miejsce przy sadzeniu wiosennym).

Sadzonki kupione w pojemniku, wykonane na ogół z krótkiego, cienkiego odcinka łozy, potrzebują jednego sezonu na dojście do poziomu sadzonki wykonanej z grubego odcinka łozy. Godnymi polecenia są sadzonki wykonane z długiego, przynajmniej dwuoczkowego odcinka łozy, o grubym, dobrze rozwiniętym i dobrze zdrewniałym przyroście o długości 30-40cm i grubości 5-6milimetrów. Taką sadzonkę musimy sadzić głębiej i samemu formować szyjkę korzeniową. W tym celu, w ciągu pierwszych 3-4 lat uprawy powinniśmy wycinać korzenie przypowierzchniowe, co spowoduje rozwój korzeni z głębszych poziomów. Różnica między takimi sadzonkami a sadzonkami kopanymi ze szkółki jest taka, że słabiej one drewnieją i w mroźne zimy potrafią przemarzać, nie mniej jednak odbijają wiosną wypuszczając młode pędy.

Przy większej ilości roślin dobrze jest zamontować system nawadniania podziemnego. Doskonałym sposobem jest wkopanie perforowanego 20cm węża pod powierzchnię gleby, zatkanie jednego końca i wyprowadzenie drugiego nad ziemię i podłączenie do kranu. Ten niepowodujący podnoszenia wilgotności powietrza przy podlewaniu sposób pozwoli nam ograniczyć występowanie mączniaka na winorośli. W polskich warunkach klimatycznych najlepszym rozwiązaniem pod względem ochrony przed mrozem jest prowadzenie krzewu w postaci niskiego, tzw. pojedynczego sznura Guyota, formy bardzo popularnej w winnicach, coraz częściej spotykanej również na działkach. Jej wykonanie jest, bowiem proste i łatwe, wymaga jednak konstrukcji wspierającej, jakieś podpory, czy muru. Wiosną, w pierwszym roku pęd naszej posadzonej jesienią poprzedniego roku sadzonki powinniśmy skrócić do 4-5 oczek. W drugiej połowie maja winniśmy przyciąć sadzonkę pozostawiając dwa najsilniejsze pędy. W drugim roku jeden z pędów przycinamy nad 2-3 oczkiem, drugi odginamy poziomo nad ziemią na wysokości wygodnej, nie mniejszej jednak niż 40cm, tworząc łozę. Latem z przyciętego pnia pozwalamy wyrosnąć dwóm pędom na odnowienie. Z pędu przygiętego, latem wyrosną w górę pędy, które skracamy za szóstym liściem licząc od owoców. Pasierby wyrastające z kątów liściowych skracamy za pierwszym liściem. Pamiętajmy, iż pęd winorośli owocuje tylko jeden raz. Po owocowaniu powinien więc zostać usunięty. W kolejnych latach wycinamy całą łozę, pęd wcześniej przygięty. Jego miejsce zajmuje pęd pozostawiony na odnowienie. Drugi przycinamy na 2-3 oczka. Latem powinniśmy mieć już pędy na odtworzenie. Pędy owocujące wyrastające z łozy przycinamy za 6 liściem licząc od grona. Pędy, które nie zawiązały gron wyłamujemy całkowicie. Dla odmian rosnących z natury bardzo silnie, odpowiednią formą jest sznur poziomy dwuramienny, o identycznej zasadzie otrzymania jednak o dwóch przeciwlegle przygiętych łozach i o czterech pędach przyciętych.

Pielęgnacja
Winorośl jest pnączem, które pozostawione same sobie, mając odpowiednią podporę, może dorosnąć do kilkudzisięciu metrów wysokości, Pielęgnowane krzewy winorośli dzięki cięciu utrzymywane są w ściśle kontrolowanych rozmiarach. Opracowywane od setek lat metody cięcia doprowadziły do uzyskania kilkudziesięciu metod rozpinania łozy oraz jej cięcia. Do ich uprawy wystarczy jednak znajomość podstawowych zasad. Przez pierwsze kilka lat stosujmy przycinanie zimowe, w wyniku, którego pozostaną tylko pędy owocujące. Cięcie to ma na celu pogrubienie głównego pnia. W ciągu sezonu wegetacyjnego winorośl wymaga około 4-5 zabiegów cięcia lub przycinania. Nieprzycinana bowiem wyradza się i przestaje owocować. W kolejnych latach winorośl najlepiej przycinać na przedwiośniu. Usuwamy wtedy większość starych pędów, pędy słabe i te, które nie zawiązały owoców, zostawiając maksymalnie kilka z nich, nieliczne, najsilniejsze. Zbyt późne cięcie spowoduje tzw. \\płacz\\ winogrona.

Latem skracajmy pędy z owocami za 6 liściem licząc od grona oraz skracajmy pędy wyrastające z kątów liściowych pędów jednorocznych tzw. pasierby, lub pasynki za pierwszym liściem. Cięcie letnie powtarzajmy w miarę potrzeby.
Jesienią po przycięciu łozy na 2-3 oczka powinniśmy zabezpieczyć ją przed zimowym mrozem np. przez obsypanie kopczykiem ziemi. W kolejnym roku z każdego z tych 2-3 oczek powinniśmy uzyskać dorodne latorośle, a krzew powinien się porządnie ukorzenić, co będzie miało wpływ na jego dalsze losy. Najważniejsze dla dobrego wzrostu rośliny są, bowiem silny system korzeniowy, oraz wykształcające się w następnym roku grube latorośle.

Dla uzyskania świetnych owocowych efektów należy pamiętać o kilku prostych zasadach: o wspomnianym już zachowaniu równowagi miedzy możliwością systemu korzeniowego, a pokarmowymi potrzebami części nadziemnej latorośli, liści i owoców. Cześć nadziemna krzewu nie może być nadmiernie rozbudowana, pokarm pobierany przez korzenie będzie wtedy wykorzystany głównie na rozwój liści i latorośli, a nie gron. Pamiętajmy o konieczności właściwego nasłonecznienia gron, co niezbędne jest do ich prawidłowego dojrzenia i zgromadzenia maksymalnej ilości cukrów. Wycinajmy więc albo podwiązujmy liście rzucające cień na dojrzewające owoce. Nie usuwajmy ich jednak za dużo, minimalny cień jest przecież niezbędny do osłonienia gron przed bezpośrednim i zbyt silnym oddziaływaniem promieni słonecznych. Nie zapomnijmy o konieczności przewietrzania krzewów, co jest podstawową ochroną przed chorobami grzybowymi, oraz o takim uformowaniu krzewu, które ułatwiać będzie osłonięcie go przed wpływem zimowych mrozów.

Na ogół przyjmuje się, że optymalne obciążenie krzewu owocowaniem powinno wynosić 10-40 płodnych oczek. Dla założonych 24 oczek można pozostawić 2 łozy po 12 oczek, 3 łozy po 8 oczek, 4 łozy po 6 oczek, 6 łóz po 4 oczka. Cała reszta powinna zniknąć pod sekatorem. Należy jednak pamiętać o tym, że niektóre odmiany pierwsze trzy oczka mają często niepłodne, a na latoroślach z nich wyrosłych nie będzie gron. Grona powinny znajdować się w odległości 30cm od siebie. Można także przerzedzić jagody w obrębie jednego grona, jeśli jest zanadto zbite. Pamiętajmy, iż dojrzałe owoce winorośli nie lubią dotykania. Ścinając dojrzałe grono, ścinajmy je sekatorem wraz z około 5 centymetrowymi kawałkami zdrewniałej łozy po obu stronach owocu. Rączka ograniczy do minimum dotykanie samych jagód i stratę ładnego nalotu.