Trawy mniej znane

Trawy, jako element aranżacji ogrodowych i parkowych, wykorzystywane były już w ubiegłych stuleciach. Trawy należą do grupy najbardziej wytrzymałych roślin ozdobnych. Łatwość uprawy, trwałość oraz odporność traw na niekorzystne warunki, choroby i szkodniki zapewnia powodzenie uprawy. Zróżnicowany pokrój, atrakcyjne barwy oraz wymagania siedliskowe powodują, że są one interesującym elementem ozdobnym, służącym do nasadzeń pojedynczych (gatunki wysokie) lub w grupach oraz w kompozycjach z bylinami.

Gatunki niskie bardzo dobrze prezentują się na rabatach jako rośliny okrywowe i obwódkowe oraz w kompozycjach roślinnych ogródków skalnych. Otoczenie zbiorników wodnych obsadzone gatunkami pochodzącymi z wilgotnych siedlisk, w połączeniu z innymi bylinami, stwarza przyjemne, naturalne wrażenie. Większość gatunków traw wytwarza efektowne kwiatostany, które po ścięciu i zasuszeniu nadają się do tworzenia suchych kompozycji, natomiast pozostawione na roślinie są ozdobą ogrodu zimą. Materiały stosowane do suchych kompozycji to w większości kwiatostany traw jednorocznych.
W Polsce największe kolekcje traw znajdują się w Ogrodzie Botanicznym Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Bydgoszczy oraz w Katedrze Terenów Zieleni Akademii Rolniczej w Poznaniu.

Metody rozmnażania
Rozmnażanie generatywne. Materiałem siewnym traw są oplewione, bądź nieoplewione ziarniaki lub fragmenty kłosków. Nasiona traw wysiewa się wiosną do doniczek na głębokość około 1 cm, w podłoże przygotowane z ziemi kompostowej, torfu i piasku, w stosunku 3:3:1. Przy rozmnażaniu niektórych gatunków traw należy pamiętać o ich stratyfikacji, czyli przechłodzeniu nasion (np. ostnice). Najprostszym sposobem jest zadołowanie doniczek w gruncie przed nadejściem zimy. Uzyskane siewki rozsadzamy do pojedynczych doniczek z taką samą mieszanką glebową. Dobrze rozkrzewione rośliny sadzimy na miejsce stałe. Większość gatunków traw jednorocznych wysiewa się wiosną bezpośrednio do gruntu.

Rozmnażanie wegetatywne. Wieloletnie gatunki traw rabatowych przeważnie rozmnaża się wegetatywnie, dzieląc kępy na kilka części. Przed wysadzeniem do gruntu zaleca się skrócenie części nadziemnej do 1/3 wysokości w celu ograniczenia transpiracji. Podobnie dzieli się trawy rozłogowe i ten sposób rozmnażania nazywamy klonowaniem. Klonowanie jest głównym sposobem rozmnażania odmian traw, pozwalającym na zachowanie ich charakterystycznych cech. Innym sposobem rozmnażania wegetatywnego traw jest „żyworodność" związana z wytwarzaniem w kwiatostanach, zamiast ziarniaków, drobnych ulistnionych rozmnóżek. Opadając na powierzchnię gleby ukorzeniają się, dając początek nowej roślinie. Zjawisko żyworodności (viviparia) spotykane jest u traw rosnących w niekorzystnych warunkach klimatycznych, które nie pozwalają na rozmnażanie generatywne.

Trawy mniej znane
Są rzadko spotykane w centrach ogrodniczych i szkółkarskich w naszym kraju. Możliwość uprawy w warunkach klimatycznych Polski została potwierdzona w Ogrodzie Botanicznym IHAR w Bydgoszczy, gdzie rośliny te gromadzone są w specjalistycznej kolekcji. Ze względu na wysokie walory dekoracyjne warto zwrócić na nie uwagę podczas wyjazdów turystycznych do innych krajów, gdzie mogą znajdować się w ofercie handlowej.

Bambusy . Do uprawy w warunkach europejskich nadaje się ponad 20 gatunków i odmian, pochodzących ze strefy podzwrotnikowej i umiarkowanej. Znoszą spadek temperatury do -15 lub -20 °C, ale zwykle nie osiągają takich rozmiarów, jak w środowisku naturalnym. W ogrodach mogą być uprawiane ze względu na atrakcyjny, egzotyczny pokrój, jako rośliny soliterowe lub w grupach. Często wysadzane są w sąsiedztwie zbiorników wodnych, a także w pojemnikach, które w okresie zimowym należy przechować w chłodnym pomieszczeniu. Większość bambusów wymaga miejsc słonecznych, osłoniętych od wiatru. Najlepiej rosną w żyznej, próchnicznej, umiarkowanie wilgotnej glebie, o odczynie lekko kwaśnym. Dla zabezpieczenia przed mrozem zalecane jest okrywanie korzeni warstwą suchych liści, słomy i gałązek. W małych ogrodach należy pamiętać o ograniczeniu ekspansywności gatunków rozłogowych.
Bambusy niskie: Sasa pumila, Pleioblastus variegatus.
Bambusy wysokie: bambus lśniący (Fargesia nitida), Fargesia murielae

Ostnice. Często są dominującym składnikiem w stepach, sawannach i zbiorowiskach naskalnych. Wytwarzają wąskie wiechy z dużymi, wąskimi kłoskami, zakończonymi długimi, często pierzastymi ośćmi, długości 5-50 cm, umożliwiającymi rozsiewanie ostnic przez wiatr i zwierzęta oraz wkręcanie ziarniaków w glebę. W Polsce można spotkać 4 gatunki ostnic, z których najbardziej znane to Stipa joannis i S. capillata. Wszystkie objęte są ścisłą ochroną, dlatego w ogrodach można wysadzać wyłącznie rośliny pochodzące ze specjalistycznych firm ogrodniczych.

Wiechliny. Rośliny roczne lub trwałe, kępowe albo rozłogowe, występujące w różnych strefach klimatycznych, od chłodnych i umiarkowanych po wysokogórskie rejony tropikalne. Niektóre gatunki wiechlin mają duże znaczenie gospodarcze, jako rośliny paszowe (łąkowe i pastwiskowe) oraz trawnikowe. Gatunki z rodzaju Poa można spotkać zarówno w siedliskach dobrze nasłonecznionych, jak też na terenach zacienionych. Cechą wspólną wiechlin są rozłożyste kwiatostany - wiechy z licznymi drobnymi kłoskami.
Wiechlina badeńska (Poa badensis), gęstokępowa, wieloletnia trawa, wysokości 20-40 cm, spotykana w zbiorowiskach muraw naskalnych w południowej i środkowej Europie, Azji Mniejszej i na Kaukazie. Wyróżnia się niebieskawo-zieloną barwą sztywnych, biało obrzeżonych liści oraz gęstymi, rozłożystymi, wybarwionymi na kolor słomkowy z odcieniem różu wiechami, 4-7 cm dł. W ogrodach może być stosowana jako roślina rabatowa oraz na skalniakach.
Wiechlina cebulkowata f. żyworodna (Poa bulbosa var. vivipara), trawa polecana do ogrodów skalnych jako ciekawostka ze względu na oryginalne wiechy, w których typowe dla traw kłoski zastąpione są cebulkowatymi rozmnóżkami, powstałymi na drodze wegetatywnej. Ten sposób bezpłciowego rozmnażania określany jest jako żyworodność (viviparia). W naturalnych warunkach gatunek występuje w suchych murawach o charakterze stepowym, na brzegach dróg, nasypach, wzgórzach i skałkach, zwykle zasobnych w wapń. Rozprzestrzeniony od Europy po Azję Mniejszą, Iran i Kaukaz.
Wiechlina sina (Poa glauca), trawa 10-40 cm wysokości, wyróżniająca się sinozieloną barwą liści, pokrytych woskowym nalotem i fioletowymi wiechami. Gatunek alpejsko-arktyczny, spotykany w górach całej Europy oraz w Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośnie tylko w Tatrach i na Babiej Górze, na piargach i żwirach oraz w szczelinach skalnych. W ogrodach może być uprawiana na dobrze nasłonecznionych skalniakach, na podłożu wapiennym.

Palczatka miotlasta (Schizachyrium scoparium), bardzo efektowny, wieloletni, kępowy gatunek, zmieniający pod koniec sezonu wegetacyjnego zabarwienie pędów i liści z niebieskozielonego na brązowopurpurowe. Źdźbła wyprostowane lub rozłożyste, 50-150 cm wysokości, z równowąskimi, płaskimi, owłosionymi liśćmi i wąskimi groniastymi kwiatostanami. Schizachyrium jest składnikiem północnoamerykańskiej prerii. Można go spotkać także na leśnych polanach oraz suchych wzgórzach i polach. W ogrodach należy uprawiać na umiarkowanie żyznej, przepuszczalnej glebie, w pełnym słońcu. Kwiatostany przydatne w bukieciarstwie.

Proso (Panicum clandestinum), wieloletnia kępowa trawa z krótkimi kłączami, podobna do niskiego bambusa (Sasa pumila). W ogrodach może być wysadzana w rozstawie 25x25 cm, w celu utworzenia zwartego, jasnozielonego pokrycia gleby Jesienią liście zmieniają barwę na purpurową Najlepiej rośnie na piaszczystej, ale umiarkowanie wilgotnej glebie.

Autor: Gabriela Majtkowska, Włodzimierz Majtkowski